Wigilia, czyli jedzeniem o sufit

              Jeszcze trochę i na wigilijnym stole wyląduje karp, popijany barszczem lub zupą grzybową, a czasem czymś mocniejszym. A czekają jeszcze makiełki, kapusta z grochem, słodkości i cytrusy! Co tu dużo mówić – nie dość, że co kraj to obyczaj, to jeszcze w zasadzie co region! 

Anglia

             Tradycyjnym daniem bożonarodzeniowym w Anglii jest indyk, których sprzedaje się kilka milionów. Nadziewa się go jadalnymi mielonymi kasztanami, pieczonymi ziemniakami, brukselką, pieczoną pietruszką ze skórką pomarańczową lub szałwiowo-cebulowym farszem. W tym samym naczyniu piecze się też małe kiełbaski zawinięte w plasterki boczku, które układane są obok indyka na półmisku. Na deser podawany jest słynny angielski pudding. Tradycja przygotowywania tego deseru jest wyjątkowa. Nakazuje, iż pudding powinien być wykonany z trzynastu składników, co symbolizuje Jezusa Chrystusa i dwunastu apostołów. Są to mąka, łój wołowy, migdały, trzy rodzaje rodzynków, bułka tarta, cukier, jajka, rum, utarta marchewka, kandyzowane czereśnie i sok z cytryny. Każdy z członków rodziny musi choć raz zamieszać masę drewnianą łyżką, wykonując ruchy ze wschodu na zachód. Trzeba wtedy pomyśleć życzenie!

             Przygotowanie puddingu trwa trzy miesiące, co tydzień trzeba go mieszać z dodatkiem rumu. Świąteczny pudding podawany jest w polewie z budyniu albo brandy. Alkohol jest podpalany, a ogień ma odstraszać nieszczęścia. Anglicy spożywają główny posiłek w okolicach godziny dwunastej.

Hiszpania

              W Hiszpanii podczas Wigilii nie spożywa się jedynie potraw postnych, menu jest urozmaicone w zależności od regionu. Wieczerzę rozpoczyna seria przystawek jak: suszona szynka - jamon, pasztety i owoce morza serwowane na zimno. Potem podaje się zupę, a najpopularniejsza jest consomme, czyli hiszpański rosół. Dalej serwuje się ryby, a następnie mięsne danie główne, zależnie od regionu. Cochinillo, czyli potrawa z młodego prosiaczka i jagnięcina głównie w Castilla León i Castilla La Mancha. W Andaluzji na święta jada się drób, najczęściej indyka.

              Hiszpańskie święta obfitują też w słodkości. Hiszpanie nie dzielą się opłatkiem, zastępuje go turrón, czyli rodzaj nugatu z migdałów i miodu. W Wigilię Bożego Narodzenia oraz w pierwszy dzień świąt podaje się ciasto, zwane Roscon de Reyes, czyli ciasto Trzech Króli, w którym zapieka się drobny upominek. W cukierniach sprzedawane są mazapanes - marcepanowe słodycze i polvorones, czyli kruche ciasteczka z dodatkiem migdałów, cynamonu, a tradycyjnie także smalcu. Ulubionym napojem Hiszpanów podczas świątecznej kolacji jest cava, czyli hiszpańskie wino musujące. Uroczysta wieczerza zwykle przeciąga się do późnych godzin nocnych.

Włochy

               Dla Włochów najważniejszym dniem Bożego Narodzenia jest 25 grudnia. W Wigilię dania są postne, oparte na rybach i owocach morza. Podaje się też spaghetti z małżami, cozze ripiene (małże nadziewane), rybę pieczoną itp. Dobór dań zależy od regionu Włoch. Pierwszy dzień świąt to czas rodzinnych spotkań na wystawnym obiedzie, podaje się wielką sztukę pieczonego mięsa. Może to być wieprzowina, jagnięcina czy też indyk z pieczonymi ziemniakami oraz warzywami.

             Na północy kraju, w świątecznym menu znajdują się dania faszerowane mięsem, warzywami i serem m.in. tortellini. Na południu serwuje się lasagne z sosem pomidorowym z mięsem wieprzowym oraz kilkoma rodzajami serów i zapiekanki z makaronu cannelloni, faszerowanego mięsem, szpinakiem czy białym serem ricotta. Podaje się też zupy np. z porów z ziemniakami lub z przepiórczymi jajami i dodatkiem trufli.

            Najpopularniejszym deserem jest znane na całym świecie włoskie ciasto z bakaliami – panettone, posypane cukrem pudrem. Innym świątecznym ciastem jest pandoro, czyli drożdżowa, maślana babka pieczona w formie w kształcie gwiazdy, z wierzchu obsypana cukrem pudrem z dodatkiem wanilii. Popularny jest także tort ryżowy oraz odpowiednik polskiego piernika - pan speziale.

Francja

             We Francji najważniejszy jest obiad pierwszego dnia świąt. Nie może wtedy zabraknąć owoców morza, ostryg, langust czy krewetek, a także wędzonego łososia. Typowo francuskim rarytasem świątecznym jest pasztet z kaczych lub gęsich wątróbek - foie gras. Przyrządza się je też na inne sposoby np. przysmaża z konfiturą z pigwy i podaje jak szaszłyk. Często w świątecznym menu Francuzów znajduje się także pieczony indyk oraz kapłon albo perliczka, faszerowane kasztanami, a nawet truflami.

             W Alzacji zwykle serwuje się gęś, jako główny posiłek, w Bretanii gryczane naleśniki polane kwaśną śmietaną, a w Burgundii popularny jest indyk i kasztany. Wszędzie we Francji w Boże Narodzenie podaje się tradycyjny deser bûche de noël, czyli ciasto w kształcie polana drewna. Robi się je z kremu maślanego i ciasta biszkoptowego, które tworzą swego rodzaju roladę. Najbardziej znane smaki kremu to wanilia, orzech laskowy i kawa. Na cieście umieszcza się figurki z cukru lub z plastiku, nawiązujące do ikonografii świątecznej.

Portugalia

            Musi być dorsz! Główne wigilijne danie w Portugalii to bacalhau de consoada. Składa się z gotowanych filetów z dorsza, moczonych przez dwa dni, by wypłukać sól, do których podaje się ziemniaki, gotowaną kapustę tronchudas oraz rzepę, brokuły i marchew. Pierwszy dzień świąt obfituje w potrawy mięsne jak indyk lub kurczak nadziewany kasztanami, rodzynkami i migdałami, kiełbaski wieprzowe chourico, gotowana kaszanka, wieprzowe podbrzusze, tradycyjne świńskie uszka.  

             Najbardziej obfity jest deser. Najpopularniejsze są ciasteczka rabanadas, czyli cynamonowe grzanki moczone w słodkim mleku i smażone, pasteis de doce de grăo, czyli ciasteczka z marmolady i grochu, czy bolo de mel - piernik.   Nieodłącznym elementem świątecznego stołu jest bolo de rei - „królewskie ciasto", które ma kształt korony, w którego wnętrzu ukryte jest ziarno bobu. Ten, kto je znajdzie ma zagwarantowane szczęście w nadchodzącym roku. Kiedyś bolo de rei jedzono podczas Święta Trzech Króli, obecnie jedzone jest w okresie Świąt Bożego Narodzenia. Na ten czas przygotowuje się także specjalne gatunki porto oraz serów, których nazwa często pochodzi od miejscowości, gdzie zostały wyprodukowane.

Norwegia

           Wigilia rozpoczyna się od rommegrot, czyli gęstej zupy mlecznej z cynamonem podawanej z suszoną wędliną. Później podaje się potrawy mięsne jak i rybne. Z dań mięsnychkrólują ribbe - tłuste żeberka wieprzowe, które przygotowuje się na specjalnych (dostępnych od października w każdym markecie) rusztach. Podaje się je z ziemniakami i kwaśną kapustą. Druga co do popularności potrawa wigilijna to pinnekjøtt - solone i suszone, a czasami wędzone żeberka jagnięce, podawane z kiełbaskami, gotowanymi ziemniakami i purée z brukwi. W Boże Narodzenie w niektórych norweskich domach, podobnie jak w wielu innych krajach, podawany jest indyk.

             Z dań rybnych prym wiedzie lutefisk - sztokfisz (specjalna suszona ryba) zmiękczony w wodzie i ługu sodowym, potem gotowany, a czasami przyrządzany na grillu. Podawany jest z ziemniakami, bekonem, purée z groszku i musztardą. Na stole wigilijnym nie może także zabraknąć gotowanego dorsza. Tradycja nakazuje, aby na świątecznej uczcie znalazło się siedem różnych ciasteczek i wszystkie powinny być przygotowane w domu. Jedynym z tych ciasteczek jest pepperkake - ludzik z piernika.

Grecja

             Właściwie nie ma potraw zarezerwowanych wyłącznie na świąteczne dni, gotuje się po prostu najsmaczniejsze, najbardziej syte dania. Wiąże się to między innymi z tym, że okres świąteczny poprzedzany jest wielodniowym postem, który jest "nadrabiany". Na świąteczny obiad przyrządza się często pieczoną wieprzowinę lub pieczonego indyka faszerowanego kasztanami, orzeszkami pinii, mięsem i rodzynkami. Innym popularnym daniem jest potrawka z jagnięciny. Greckie świąteczne przysmaki to także słodycze m.in. melomakarona - ciasteczka maczane w słodkim syropie, czy kourabiedes - maślane ciasteczka obficie posypywane cukrem pudrem. Ważną potrawą dla Greków jest też christopsomo, czyli chleb Chrystusa - duży, okrągły chleb z orzechami i odciskiem krzyża, wokół którego stawia się symbole z ciasta przedstawiające wszystko to, co oznacza stałość i nieprzemijanie.

 

Finlandia

            W Finlandii na Wigilię idzie się do…sauny, a około 17.00 rozpoczyna się kolacja wigilijna, a której podawana jest pieczona szynka, zapiekanka z brukwi lub marchewki oraz sałatka z czerwonych buraków.

 

Gwatemala

             Święta Bożego Narodzenia są jednak znacznie mniej znaczące niż Wielkanoc, która jest najważniejszym świętem w roku. Podstawą bożonarodzeniowego posiłku w Gwatemali są tamales. Jest to mielone mięso połączone z masą z mąki kukurydzianej (i niekiedy innymi dodatkami), zawinięte w liście kukurydzy. Na stole 25 grudnia nie może zabraknąć sosu guacamole.

Bułgaria

            W wieczór przed Bożym Narodzeniem cała rodzina zbiera się na uroczystej kolacji. Na tradycyjnym stole w Wigilię podaje się dania bezmięsne: fasolę, soczewicę, gołąbki z ryżem, suszoną czerwoną paprykę faszerowaną ryżem, fasolą lub ziemniakami, kompot z suszonych śliwek i jabłek. W Boże Narodzenie w Bułgarii nie serwuje się potraw z ryb, gdyż uważa się je za mięsne. Bardzo ważne miejsce na stole zajmuje kołacz, na którym gospodyni kładzie monetę i gałązkę derenia obwiązaną czerwoną nitką. Ten, komu przypadnie moneta, będzie bogaty w przyszłym roku, a posiadacz gałązki będzie się cieszyć zdrowiem.

Słowacja

              Dziwny zwyczaj praktykowany jest jeszcze w niektórych domach na Słowacji.

             Na początku świątecznej kolacji, głowa rodziny nabiera na łyżkę jedną z tradycyjnych potraw, po czym ciska nią w sufit. Im więcej jedzenia pozostanie na suficie, tym więcej szczęścia czeka domowników w nadchodzącym roku.

             Ile można jeść? Po skosztowaniu wszystkich potraw największego głodomora w końcu zmorzy! Ale żeby na początku wieczerzy rzucać jedzeniem o sufit?!

          O Bogowie!