Jak
ten czas leci! Aż się wierzyć nie chce, ale Yoko Ono 18 lutego skończyła równe
80 lat. Wydaje się, że to niedawno temu wraz z Johnem Lennonem, w ramach happeningu „Bed In”, przyjmowali dziennikarzy i gości
leżąc w łóżku hotelowym w Amsterdamie. No tak… John nie żyje już ponad 22 lata,
Beatlesi rozpadli się - nomen omen - 33 lata temu…
Yoko
Ono urodziła się w 1933 r. w Tokio, w rodzinie bankiera. W dzieciństwie
uczęszczała do najbardziej elitarnych szkół w Japonii, podróżowała także z
rodziną do Stanów Zjednoczonych. Później, w czasie II wojny światowej, nie
wiodło im się tak dobrze. Matka Ono wyprzedała majątek rodzinny, byle tylko
było na niezbędne pożywienie, a i tego czasem brakowało. Jej ojciec
przetrzymywany był wówczas w obozie pracy w Chinach. Po wojnie wróciła do nauki
w prestiżowej szkole Gakushuin, gdzie chodziła do jednej klasy z przyszłym
cesarzem Japonii, Akihito. W 1951 r. została przyjęta na uniwersytet Gakushuin,
gdzie studiowała filozofię jako pierwsza kobieta w historii wydziału. Po dwóch
miesiącach rzuciła jednak naukę, a niedługo potem przeprowadziła się do Nowego
Jorku.
Ono
od razu trafiła w środowisko nowojorskiej bohemy i prowadziła tryb życia daleki
od mieszczańskich pojęć „normalności”. Była stałym gościem na wernisażach,
koncertach i spotkaniach poetyckich. Zawsze kręciła ją sztuka pogranicza,
konceptualizm, performance, eksperymentalny film i fotografia, instalacje,
prowokacja artystyczna. Jej sztuka wzbudzała kontrowersje, często oburzenie
konserwatywnych środowisk dziennikarskich. Już na początku swojej działalności
Ono otaczała się muzykami, poetami i filmowcami awangardowymi z grupy Fluxus.
Charakterystyczne
dla jej twórczości są m.in. dwie akcje performance. „Cut Piece” polegała na
zaproszeniu widzów do obcinania ubrania artystki, aż do końca, do nagości.
„Drzewo życia” to z kolei zapisywanie życzeń na małych karteczkach i
zawieszanie ich na gałęziach drzewa.
Yoko Ono zadebiutowała artystycznie pod koniec lat 50.
Pierwszą wystawę swoich prac zorganizowała w studio na Manhattanie, a pomógł
jej w tym awangardowy kompozytor Le Monte Young. Wernisaż wpisał się w szeroko
pojęty performance, a działaniem było m.in. spalenie jednego z wystawionych
obrazów.
W 1966 r. w
londyńskiej galerii Indica, Yoko Ono poznała Johna Lennona, gitarzystę i
wokalistę The Beatles, którego zaintrygowała jedna z prac - gwóźdź wbity w
drewnianą płytę. Lennon chciał podobno „poprawić” całość, mocniej wbijając
gwóźdź. Yoko ostro zaprotestowała! Był to początek ich znajomości, do tej pory
o sobie nie słyszeli.
Trzy lata później odbył się
ich ślub, Lennon - trzeci mąż artystki - opisał ten okres w piosence „The
Ballad of John and Yoko”. Zmienił również nazwisko na John Ono Lennon.
Związek Johna i Yoko nie był usłany różami. Rozstawali
się i wracali do siebie. Harmonii nie ułatwiał trudny charakter Lennona i jego
chwilowe fascynacje różnymi stylami życia. A to stosował restrykcyjną dietę, a
to „odpływał” filozoficznie, a to całe dni spędzał na medytacji. Miał też
kłopoty z heroiną.
Podróż poślubną spędzili
tworząc jeden z najsławniejszych happeningów – „Bed In". Przez tydzień
Lennon i Ono przyjmowali dziennikarzy i gości leżąc w łóżku hotelowym w
Amsterdamie i protestując przeciwko brytyjskiemu uczestnictwu w wojnie
wietnamskiej. Zgodnie z krążącym wówczas hasłem – Make love, not war! (czyńcie
miłość, nie wojnę)
Podobną akcję planowali w
Stanach Zjednoczonych, lecz nie udzielono im prawa wjazdu. Happening odbył się
w Montrealu.
Stała obecność Ono u boku Lennona, nawet na próbach The
Beatles, spowodowała rozłam w zespole.
Szczególnie krzywo na Yoko Ono patrzył Paul McCartney. Po 1970 r., gdy zespół się rozpadła winą
obciążono Yoko Ono, której zarzucano zbyt duży wpływ na Johna i jego podejście
do muzyki. Niebyt przychylnie członkowie The Beatles patrzyli również na nową
formacje Johna - Plastic Ono Band.
Yoko Ono i Lennon współpracowali na wielu albumach - po
raz pierwszy w 1968 r., gdy nagrali eksperymentalny krążek „Two Virgins”. W
1969 r. ukazała się pierwsza płyta Plastic Ono Band - koncertowa „Live Peace in
Toronto”, z gościnnym udziałem gitarzysty Erica Claptona. W 1970 r. ukazał się
krążek "Yoko Ono/Plastic Ono Band", na której gościnnie zagrali m.in.
Lennon i były perkusista The Beatles, Ringo Starr, a także saksofonista
free-jazzowy Ornette Coleman.
Para wkrótce przeprowadziła się do Nowego Jorku, gdzie
szybko stała się obecna w życiu miasta, organizując liczne happeningi, m.in.
rozwieszając transparenty z napisem „War is Over (If You Want It)” z życzeniami
„Happy Xmas form John and Yoko”.
W 1980 r. w obecności Ono, Lennon został zastrzelony
przed wejściem do ich nowojorskiego domu.
Po śmierci męża, Ono nadal nagrywała solowe płyty.
Zaangażowała się politycznie, wspierając akcje humanitarne i zakładając
fundacje na rzecz pokoju. Krytyka nigdy nie uznała jej działań artystycznych za
znaczące. Uważa się, że więcej w tym prowokacji i epatowania awangardą, niż prawdziwej sztuki.
W 2008 r. Yoko Ono
odwiedziła Polskę, prezentując w warszawskim Centrum Sztuki Współczesnej
wystawę „Fly". Pokazała m.in. 25-minutowy film obrazujący spacer muchy po
ciele kobiety. Pierwsza wersja z 1970 r. liczyła ponoć 6 godzin!
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz