Znajomość praw
przyrody była dla społeczeństw rolniczych koniecznością,
niespodziewana, nieprzewidziana zmiana pogody mogła być katastrofą.
W oczy zaglądał głód z siostrą chorobą. Podstawą prognoz
pogodowych były długotrwałe, prowadzone przez pokolenia,
obserwacje zachowań zwierząt zarówno domowych jak i dzikich,
środowiska naturalnego i ludzkich reakcji na zmiany pogodowe.
Prognozy przekazywane były ustnie, często w formie rymowanek i
przysłów. Były najczęściej krótkoterminowe i lokalne, ale
czasem dotyczyły określonych pór roku.
Czerwone słońce wschodzi – źle,
czerwone zachodzi - pogoda
Czerwony kolor
nieba wynika z rozpraszania światła na wirujących pyłach. Przy
wyżowej pogodzie takich pyłów może być więcej, więc czerwone
słońce widać będzie zarówno o zachodzie jak i wschodzie. Wtedy
światło przechodzi przez znacznie grubsza warstwę powietrza i
zanieczyszczeń. W klimacie umiarkowanym dominuje cyrkulacja
zachodnia, wobec tego przez czerwony zachód słońca zwiastuje
nadciągający wyż - pogoda będzie dobra, a czerwony wschód
pokazuje odpływający wyż - pogoda się zepsuje.
Deszcz ranny - płacz panny, oba
krótko trwają.
Przelotny deszcz związany jest
najczęściej z wyrównywaniem ciśnienia i temperatury powietrza.
Makrelowe niebo i pierzaste chmury –
wiatr i deszcz
Chmury w kształcie
łuski (makrelowe niebo) są chmurami wysokimi, które zwiastują
przyjście systemu niskiego ciśnienia z zachodu. Najczęściej
oznacza to zwiększenie wiatrów i opadów.
Tęcza rano ostrzega, wieczorem
raduje
Tęcza jest
związana z chmurami, deszczem i słońcem. Co ciekawe, w czasie
tęczy słońce jest za plecami obserwatora. Tak więc rano pokazuje
na chmury z zachodu, co może być związane z niżami. Natomiast
wieczorem tęcza często jest związana z burzowymi chmurami, które
jednak szybko przepływają.
Wyjdzie słońce
Wypogodzi się w
najbliższym czasie, gdy po długotrwałym deszczu gwałtownie zrobi
się chłodno i wiatr się wzmaga. Jesienią, dobrym znakiem jest dym
unoszący się ukośnie lub pionowo ku górze. Pogodę słoneczną
zapowiada też elektryzowanie kociego futra podczas głaskania.
Po całonocnym
deszczu, słoneczny dzień zapowiadają śpiewające rano ptaki. Gdy
jednak przed południem nadal jest pochmurno, ale z uli gromadnie
wylatują pszczoły, wiedzą co robią! Pogoda wkrótce się poprawi.
Jeśli wieczorem
na zachodzie, pod chmurami pojawi się paseczek czystego, żółtego
bądź zielonkawego nieba, następnego dnia pogoda będzie dobra.
Jeszcze lepszą prognozą jest księżyc świecący nocą jasnym,
silnym światłem i kiedy gwiazdy nie migoczą oraz wydają się
bardzo dalekie.
Utrzyma się ładna pogoda
Jeżeli zachodzące
wieczorem słońce jest niewielkie, złocistoczerwone i otoczone
żółtą oraz jasnoróżową zorzą, zwiastuje to ładną pogodę.
Mówi też o tym trawa na łące, która jest znacznie chłodniejsza
niż powietrze ponad nią. Nad morzem, bądź dużym jeziorem lekki
wiatr wieje w kierunku wody. W górach łagodne podmuchy idą od
strony szczytów. Nocą na rozgwieżdżonym, granatowym niebie
pojawia się zielonkawa poświata. Gwiazdy nie migoczą, a podczas
pełni księżyca, w znacznej odległości od niego widać szeroki,
biały pierścień.
Rankiem szybko
rozpływają się nocne mgły, a obfita rosa na trawie szybko
wysycha. Czasem pojawia się poranna, żółta i zielonkawa zorza.
Wschodzące słońce wygląda jak niewielki, promienisty krążek.
Nadchodzące ze wschodu pierzaste obłoczki zwiastują dobrą pogodę
również na następny dzień.
W górach szczyty
są oddalone i lekko zamglone. Nad wodą w kierunku lądu wieje lekki
wiatr. Długotrwały wyż zwiastują też wysokie loty jaskółek.
Tną komary? Będzie upał!